Qurunun oduna yaş da yanar….
Sosial şəbəkələrin iqtisadi inkişafı ciddi şəkildə təsirli hallarla yanaşı, yada tendensiyalarla da yadda qalır. Təəssüf ki, bu faktor özünü həm də təhsil sahəsində göstərir. Halbuki, “Təhsilverənlərin etik davranış Qaydaları”nın əsas müddəalarından biri də müəllimlərin mediası, də sosial şəbəkələrdəki davranışları və rəftarlarına xüsusi diqqət yetirmələri və cəmiyyətə yalnız xüsusi nümunə sayılacaq hadisələrlə yadda qalmalarıdır:1.3. Bu əsas psixo-emosional müəssisələrdə işgüzar, emosional və emosional mühitin təmin edilməsi, vətəndaşların təhsil müəssisələrinin və təhsil müəssisələrinin fəaliyyətinin təmin edilməsi, təhsilverənlərlə təhsil prosesinin digər səviyyələri arasında münasibətlərin idarə edilməsi, təhsilverənlərin nüfuzunun qorunması, təhsil Azərbaycan müəssisələrinin fəaliyyətinin dayandırılması və dayanıqlılığının artırılmasına kömək edir. platforması, və digər sosial şəbəkələrdəki fəaliyyətləri etibarilə və ehtiyata bölmək mümkündür. Müsbət iştiraka meyillənən müəllimlər qrupu daha çox maarifçilik sosial paylaşımlar edən, öz ixtisasına aid məlumat və materiallar daha geniş auditoriya çatımlılığına can atan, əlavə, milli-mənəvi dəyərləri, intellektual keyfiyyəti qorumağa çalışan kəsimdir. Mənfi qeyd sistemlərlə sosial şəbəkə fəaliyyətini dəyişdirən müəllimlərin yaxınlığında ki, birinciləri çox üstələyir. Bu tip müəllimlərin sosial şəbəkə fəaliyyətlərini məqsədyönlülük prinsiplərinə əsasən ümumi şəkildə qruplaşdırmaq olar:
1.Şouya meyillilik, aşırı tanınmaq;
2.Daxili auditoriyanı genişləndirmək;
3.Kommersiya xarakterli xidməti təhsil (repetitorluq, təlimçilik)
4.Neqativ enerjinin təlqini
Az təhsil.com xəbər verir ki,Müəllimlərin sosial şəbəkə üzərindən mənfi məzmunlu fəaliyyətləri arasında ən çox rast gəlinəni isə təbii ki, şouya meyillənmə, təhsil faktorunu şou hadisəsinə çevirməklə auditoriyanın diqqətini çəkmək istəyidir.Bu kimi hallar “Təhsilverənlərin etik davranış Qaydaları” ilə yanaşı, təhsillə bağlı əsas qanunverici mənbə hesab edilən “Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 44-cü maddəsinin (həmin maddədə müəllimlərin davranışlarında məsuliyyətli və etik olmaq vurğulanır) pozulmasının təsdiqidir. Bu qaydaların pozulması müəllimin fəaliyyətinə son qoyulmasına tam əsas verir.Sosial şəbəkə platformalarında (əsasən də “YouTube”, “TikTok” və “İnstagram”) müəllimlərin aludəçilik səbəblərindən biri də daxili auditoriyasının genişləndirilməsi və sonradan bu auditoriya vasitəsilə “YouTube”-nin kommersiya üstünlüklərindən yararlanmaqdır. Bildiyimiz kimi, “YouTube” platforması bütün dünyada aktiv və böyük izləyici ordusu olan xüsusi istifadəçilərə kəmiyyət göstəricilərinə əsasən (izləyici sayı, baxış sayı, izləyicilər tərəfindən paylaşılan video materialın seyretmə müddəti və s.) ayrıca ödənişlər təqdim edir. İlk baxışda, modern dünyanın İT üstünlüklərindən yararlanmaqla maddi divident əldə edilməsi pis hadisə sayılmamalıdır və dünyada hazırda milyonlarla insan bu işlə məşğuldur. Lakin burada məsələnin həssas tərəfi var: həm qanunverici aktlara, həm də cəmiyyətdəki mövqeyinə, üstəlik, təhsilalanlara və onların valideynlərinə edə biləcəyi təsir baxımından müəllim kəsimi bu məsələdə xüsusi ehtiyatlı davranmalıdır. Çünki onların həm pedaqoq olaraq maarifçi-mənəvi öhdəlikləri, həm də daha asanlıqla təsiretmə üstünlükləri onda bəzi məsələlərə həssas yanaşmanı tələb edir. Təəssüf ki, bir çox hallarda bunun tam əksini görür, müəllimlərin “YouTube”də daha çox izləyici qazanmaqdan ötrü xüsusən də təhsillə bağlı yanlış informasiyalar, neqativ meyillər (əsassız şikayət xarakterli) yayan materiallar, həmçinin, dərsdənkənar qeyri-vacib videolar paylaşdığının şahidi oluruq.Müəllimlərin “YouTube” və “Tik-tok” platformaları başda olmaqla demək olar ki, bütün sosial şəbəkələrdəki neqativ məzmunlu fəaliyyətlərinin bir tərəfi də kommersiya xarakterli təhsil xidmətlərinin təbliği və insanların buna təşviq edilməsidir. Son illərdə xüsusən də Müəllimlərin İşəqəbulu Müsabiqəsinin və Müəllimlərin Sertifikatlaşdırılması Prosesinin test imtahanı mərhələsinə hazırlıq məqsədilə yüzlərlə müəllim tərəfindən təbliğat xarakterli kanallar və səhifələr yaradılıb. Onlar burada özlərinin müsxtəlif istiqamətlərlə bağlı xidmətlərini önə çəkərən, MİQ və Sertifikatlaşdırma müsabiqələrində uğur qazanmanın az qala yeganə vasitəsi kimi təqdim edir və on minlərlə müəllim (namizəd müəllim) arasında müəyyən təşviş yaratmaqla neyromarketinq mexanizmindən istifadə edirlər. Nümunə üçün deyə bilərik ki, son 10 ildə təkcə kurikulum hazırlığı üzrə yüzlərlə belə “YouTube” (həmçinin, TikTok və instagram) kanalları yaradılmış və birbaşa həmin müəllimlərin maddi maraqlarına xidmət göstərmişdir.
Bu, proses yüksək səviyyəli çoxşaxəli şəkildə inkişaf etdirilən müəllimlərin İşəqəbulu Müsabiqəsi, Müəllimlərin Sertifikatlaşdırılması Nəsr münasibəti və baxışa təsirini göstərir, onların mahiyyəti və funksiyalarının xüsusi kommersiya maraqları inkişaf etdirilməsi mesajını göstərir. çevrildi.“Fenomen”lər – Onlar necə olmalıdırlar?Daxili auditoriyasının böyük və paylaşımlarına reaksiya verən həmkarlarından müəllimlərimiz az bir qrup sosial şəbəkə fenomeninə çevrilməkdə olan müəllimlərimiz də deyil. Dünyanın bir çox sahibi olan YouTube platforması tanınmış məşhurluq qazanan və neçə milyonluq auditoriyaya fenomen müəllimlər var ki, onların fəaliyyəti, onun təbliği və maraqlı təhsil məlumatlarının çatdırılması isrtiqamətindədir. Qardaş bir xanım müəllim-Nurten Akkuş nümunəsində bunu görə bilərsiniz. Tanınmış yutuber müəllimlər təhsilin inkişafı, təbliği üçün əllərindən gələni edir, ən ucqar ərazilərə, uzaq kəndlərə məktəbləri, dərs prosesini izləmək üçün yollanır, təhsilin fədakarlıq tərəfini, maarifçi yönünü insanlara təqdim edirlər. Azərbaycanın virtual məkanında da məhz “YouTube” platformasında bu cür müəllimlər olsa da, onların izləyici sayı kəskin ki, təhsildənkənar, yalnız maraq və əyləncə dünyasına hesablanmış başqa yutuberlərdən geri qalmaqdadır. Sosial şəbəkələr xaricində böyük maraq qazanan yutuberlər daha çox həmkarlarını idarə edir və bu lazımsız imitiasiyaları məktəb mühitinə, sinif otağına qədər çıxarmaqdan idarə edir. Təəssüf ki, onların formalaşdırıldığı kimi “dəyərlər” az qala ümumən təhsil cameəmiz üçün meyar kimi qəbul olunur. Bu gün öz növbəsində təhsil və onun təbliği rolunda çıxış edənlər, lakin reklam və təbliğat aparan yutuberlərdən geri qalan bir çox fədakar müəllimlər üçün demotivasiyaya çevrilmişlər. Müəllimlərin həmyaşıdları ilə yanaşı, onların yaxın çevrələrinə təsir üstünlükləri müəllimlərin daha məsuliyyətli və diqqətli olmasına zəmin yaratsa da, bu kimi amillərə diqqət yetirməsi daha ciddi problemləri çıxarmışdır…. ardınca olacaq.
Dünya təcrübəsindən, xüsusi olaraq tətbiq olunan şəkildə nümayiş etdirilən nümunələrdən dədüyü kimi müəllimlərin sosial şəbəkələrdən istifadəsi ciddi nəzarətdən və diqqətdən kənarda qalmamışdır. Bunu qətiyyən müəllimə, təhsil işçisinə qarşı bullinq kimi qəbul etmək olmaz. Əksinə, bu qaydalar müəllimlərin daha çox saxlanması üçün istifadə etmək lazımdır. Bəzi bir qrup qadağaların tətbiqindən dəmir. Bizdə olmaq sirf bu məsələdə qadağaların sərtliyi haqqında nəsə demək mümkün deyil. Etiraf et lazımdır, bu kömək nə qadağa, nə də sərt qınaq var. Bunu həm dövlət, həm də çox tolerant yanaşması kimi də qəbul etmək lazımdır. Bugün təbii ki, hər hansı müəllimin “YouTube”, “TikTok” və digər sosial şəbəkələrdən özünüreklam, şouya xidmət yox, sırf təhsilin piarı fəaliyyətinə hər birimizin ehtiyacı var. Müəllim bu platformalar vasitəsilə öz “sinif otağı”nı daha da genişləndirə,ölkə əhəmiyyətli işlər görə bilər. Odur ki, müəllimlərin sosial şəbəkə fəaliyyətini məhdudlaşdırmaq yox, onlara daha dolğun istiqaməti – şou yox, təhsil görünən tərəfi daha çox etmək lazımdır.
Elmin Nuri